Τι κοινό μπορεί να έχουν η αυταρέσκεια, το χαστούκι, η πρέζα και ο καρκίνος;

Βρίσκονται όλα στις διαφορετικές ερμηνείες της λέξης Smac και αποτελούν κομμάτια ενός πολυσύνθετου παζλ που είναι η ζωή της Ελένης που μπορεί να είναι και η δική μας ζωή. 

Η Ελένη, που έχει διευθυντική θέση σε μια τράπεζα, συγκλονίζεται όταν μαθαίνει ότι έχει καρκίνο. Την ίδια περίοδο συναντά τον Ανδρέα, έναν άστεγο άνδρα και χρήστη ουσιών που τα βράδια κοιμάται έξω από την πολυκατοικία της. Κάποια μέρα, την βοηθάει ενώ της κλέβουν την τσάντα και αυτό το γεγονός αποτελεί την αφορμή να αναπτύξουν μια πιο στενή σχέση.

Smac, στην επιστήμη της Βιολογίας, είναι η πρωτεΐνη που προάγει την απόπτωση τη διεργασία δηλαδή προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου. Με ποιον τρόπο; Αναστέλλει τις ανασταλτικές πρωτεΐνες, αυτές δηλαδή που ανθίσταται στον κυτταρικό θάνατο. Έτσι με τον τρόπο αυτό ενισχύει τη διαδικασία της απόπτωσης προκειμένου να καταπολεμηθούν τα καρκινικά κύτταρα.

Η αυτάρεσκη λοιπόν διευθύντρια μεγάλης Τράπεζας, Ελένη που μέχρι τώρα πίστευε ότι χτίζοντας την καριέρα της προϊσταμένης απολαμβάνοντας τα οφέλη της θέσης , του σεβασμού των υφισταμένων της, την επιβολή της εξουσίας της πάνω τους, ζώντας η ίδια μια απόλυτα ελεγχόμενη και αυστηρά προγραμματισμένη ζωή, μια ζωή που της στερούσε τη δυνατότητα αντίληψης του κοινωνικού γίγνεσθαι των δομικών και ανεξέλεγκτων κοινωνικών μεταβολών που συνέβαιναν γύρω της, ανακαλύπτει ότι πάσχει από καρκίνο. Και στο σημείο αυτό όλα τα προηγούμενα αρχίζουν σιγά σιγά να καταρρέουν.

Τι πρέπει να επιστρατεύσει τώρα η Ελένη για να αντιμετωπίσει τον πραγματικό τον μεγαλύτερο φόβο του ανθρώπου; Τον φόβο του θανάτου; 

Η Ελένη χωρίς να το συνειδητοποιεί και έχοντας χάσει τη γη κάτω από τα πόδια της όταν της αναγγέλλεται η διάγνωση από τον γιατρό, απογοητευμένη, αρχικά αφήνεται… Αφήνεται και αρχίζει να παρατηρεί αυτό που υπάρχει γύρω της, ξεφεύγοντας με τον τρόπο αυτό και από την δύσκολη κατάσταση που έχει περιέλθει. Και όπως παρατηρεί αρχίζει σιγά σιγά να ανοίγεται και η ίδια και να έρχεται σε επαφή με τον άστεγο τοξικομανή Αντρέα που πριν λίγο καιρό δεν γυρνούσε καν να τον κοιτάξει. Ο Αντρέας δρα καταλυτικά σε όλο αυτό που συμβαίνει στην Ελένη βοηθώντας την να αλλάξει τη ζωή της και να δει την κατάστασή της μέσα από άλλη πλέον οπτική. Είναι ίσως το Smac της γιατί προάγει την πλήρη πτώση της. Φτάνει στον πάτο η Ελένη γιατί για πρώτη φορά έρχεται αντιμέτωπη με όλους τους φόβους της. Όλους αυτούς που την κρατούσαν δέσμια και δεν την άφηναν να δει ,να γνωρίσει, να επικοινωνήσει, να νιώσει. Και φτάνοντας εκεί στον πάτο ανακαλύπτει ότι τελικά ο πάτος ήταν αυτό που ζούσε. Η "πλήρης πτώση", η "απόπτωση" αποτελεί για αυτήν μια ευεργετική διαδικασία που την βοηθά να αντιμετωπίσει έναν άλλον θάνατο που χρόνια τώρα κατέτρωγε τη ζωή της. Τον ψυχικό της θάνατο. Η απειλή που δέχεται ερχόμενη αντιμέτωπη με τον φυσικό θάνατο είναι το χαστούκι που την κάνει να καταλάβει. Η επαφή της με τον «αποτυχημένο» κατά τα "στάτους" της κοινωνίας Αντρέα,τον "αλήτη", τον "καμένο", ενεργοποιούν τους μηχανισμούς εκείνους μέσα της που την οδηγούν στο να ενεργοποιήσει τη διαδικασία ενός άλλου θανάτου. Να καταστρέψει όλο το σκληρό άτεγκτο και εντελώς αταίριαστο περίβλημα που είχε καλύψει τον εαυτό της. Όλο αυτό που οι φόβοι της συντηρούσαν. Τη ματαιοδοξία της, την ανειλικρίνεια στις σχέσεις της, την προσποίηση, τη δήθεν ανεξαρτητοποίηση και αυτονομία, την ηδονή που της προσέφερε η επιβολή εξουσίας της πάνω στους άλλους και κυρίως την απανθρωποποίησή της. Την απομάκρυνση της από τους ανθρώπους από τον κοινωνικό ιστό.

Ελεύθερη πλέον η Ελένη έχοντας προάγει το θάνατο όλων αυτών που την κρατούσαν δέσμια, και αγνοώντας όλες τις συνθήκες που δεν την άφηναν να ζήσει,στητή, αγέρωχη, και αψηφώντας όλα τα επιβαλλόμενα στερεότυπα που την εμπόδιζαν να έρθει σε επαφή με τα διαμάντια της ψυχής της, με την πραγματική της ομορφιά και με τα διαμάντια της ψυχής των άλλων, αντικρίζει τη ζωή με άλλα μάτια πλέον. 

Ποιος είναι τελικά ο νικητής και ποιος ο ηττημένος;

Τον σκηνοθέτη Ηλία Δημητρίου τον "γνώρισα" από την ταινία του "Fish n' Chips". Παρά τα όποια σεναριακά ατοπήματα που υπάρχουν στις ταινίες του, δεν είμαι η ειδική να τα αναλύσω, διαισθητικά μου προκύπτουν, πιστεύω ότι είναι από τους σκηνοθέτες που μιλούν κατευθείαν στην καρδιά του θεατή. Αξίζει πραγματικά η "γνωριμία" μαζί του. Εξαιρετική, επίσης, και η ερμηνεία της πρωταγωνίστριας Βαγγελιώς Ανδρεαδάκη που κέρδισε το Βραβείο Α' Γυναικείου ρόλου στα βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, όπως επίσης του ιδιαίτερα αγαπημένου σε εμένα ηθοποιού, Γιάννη Κοκιασμένου. Η ταινία προβλήθηκε και πρόσφατα στο 33ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου.

Smac, λοιπόν, αναστέλλοντας τους ανασταλτικούς μηχανισμούς ή πιο απλά όταν ξαναγεννιέσαι μέσα από τον θάνατο…

Η ταινία συμμετείχε στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Τετάρτη 5/2/2020