Οι προτάσεις μας: Μακριά από τους Ανθρώπους | EDITORIAL

Γαλλική ταινία (2014) | Σκηνοθεσία Νταβίντ Ελοφέν με τους: Βίγκο Μόρτενσεν, Άντζελα Μολίνα, Βενσάν Μαρτέν, Ρεντά Καντέμπ

Στο σύμπαν του Αλμπέρ Καμύ, η ολική υποταγή του ανθρώπου στη μοίρα του, όπως αυτή έχει καθοριστεί από τις εξωτερικές συνθήκες, ισοδυναμεί με εξευτελισμό. Παύει όμως να υφίσταται ως τέτοια, όταν ο ίδιος ο άνθρωπος αποκτά συνείδηση της τραγικότητάς του. Η συνειδητοποίηση του αναπόδραστου συνοδεύεται από την περιφρόνηση αυτού. Εκεί βρίσκεται και η νίκη του ανθρώπου, στο παράλογο της ύπαρξης. Εκεί και η ελευθερία του. 

Το 1954 στην Αλγερία, ενώ ξεκινά ο αντιαποικιακός αγώνας ενάντια στους Γάλλους, ο Νταρού, ο Γάλλος  δάσκαλος ενός απομονωμένου ορεινού χωριού  αναλαμβάνει, παρά τη θέλησή του, να συνοδεύσει τον Μοχάμεντ, έναν ντόπιο που κατηγορείται για φόνο, μέχρι την πόλη όπου πρόκειται να δικαστεί. Υποχρεωμένος να υπακούσει στις εντολές του νόμου, ο δάσκαλος ξεκινά ένα επικίνδυνο ταξίδι μέσα από έναν αφιλόξενο τόπο,  προσπαθώντας  να προστατεύσει τον αιχμάλωτό του από τους ντόπιους που διψούν για εκδίκηση αλλά και από τους αποίκους που κυνηγούν τους αντάρτες.

Βασισμένη στο διήγημα του Καμύ "Ο φιλοξενούμενος" από τη συλλογή διηγημάτων του "Η εξορία και το βασίλειο", ο σκηνοθέτης Νταβίντ Ελχόφεν, μας μεταφέρει το πνεύμα του Καμύ χρησιμοποιώντας τη βασική ιδέα του διηγήματος, αφήνοντας όμως τη δική του προσωπική πινελιά και διατηρώντας τη δική του διαφορετική ματιά στην πλοκή, το φινάλε αλλά και κυρίως στη σχέση που αναπτύσσεται σταδιακά κατά τη διάρκεια του οδοιπορικού, ανάμεσα στον δάσκαλο και τον χωρικό.

Τιμή, μοναξιά, καθήκον, τόλμη, διαφορετικότητα, επικοινωνία, σκοπός της ύπαρξης, τα θέματα που κυριαρχούν στη γραφή του Καμύ, κυριαρχούν στην ταινία, μόνο που εδώ ο δάσκαλος σαν ένας άλλος Σίσυφος, συνειδητοποιώντας την έκταση της άθλιας ύπαρξης καταφέρνει να απελευθερώσει αφού ο ίδιος έχει απελευθερωθεί. Μέσα σε μια  αφιλόξενη και αχανή έρημο, αυτή της Αλγερίας, όπου ο χρόνος φαίνεται να είναι αδρανής και η ζωή σκληρή σαν το τοπίο αλλά με πολλές κρυμμένες ομορφιές, ο δάσκαλος βιώνει την υπαρξιακή του μοναξιά αφού για τους Γάλλους είναι Άραβας και για τους Άραβες είναι Γάλλος, καταφέρνει όμως να μετουσιώσει αυτή την μοναξιά σε ελευθερία. Μία ελευθερία που βασίζεται στην δική του ηθική που με πολύ κόπο όμως έχει χτιστεί και καλλιεργηθεί.

"Οι ηθικές είναι χτισμένες πάνω στην ιδέα ότι οι συνέπειες μιας πράξης τη νομιμοποιούν ή όχι" αναφέρει ο Καμύ. Και εδώ ο δάσκαλος απαντά: Μία είναι η ηθική. Αυτή που φροντίζει οι συνέπειες της πράξης που καθορίζονται από αυτήν να σέβονται και να θέτουν πάνω από όλους και από όλα, το δικαίωμα της ανθρώπινης ζωής και το δικαίωμα της ατομικής ελευθερίας.

Δεν θα έλεγα ότι η ταινία αποτελεί πιστή μεταφορά του διηγήματος του Καμύ. Θα έλεγα ότι ο σκηνοθέτης έχει ανοίξει έναν διάλογο με τον συγγραφέα-φιλόσοφο, έναν διάλογο που τα μεγάλα διαστήματα σιωπής των δύο εξαιρετικών πρωταγωνιστών του Βίγκο Μόρτενσεν και του  Ρεντά Κατέμπ, μας επιτρέπουν να γίνουμε και εμείς συμμέτοχοι, ερμηνεύοντας τις σκέψεις που συνοδεύουν τις σιωπές. Και θα έλεγα ότι μέσα από αυτόν τον διάλογο συναντάμε και τον σκηνοθέτη και τον συγγραφέα και τον εαυτό μας και πέρα από τα συμπεράσματα του καθενός μας, αυτό που με βεβαιότητα μπορώ να πω είναι ότι χαραγμένα σου μένουν τα λόγια του δασκάλου:

"Έχουμε την τύχη να ζούμε. Οφείλουμε να το σεβαστούμε αυτό και να το υποστηρίξουμε με κάθε τρόπο. Οφείλουμε να υπερασπιστούμε την ελευθερία που γεννιέται μαζί με την ίδια μας την ύπαρξη".

Γι' αυτό αγωνίζεται ο δάσκαλος. Για αυτή την ελευθερία. Και αυτός ο αγώνας είναι που απελευθερώνει και τον ίδιο. Γιατί όπως λέει και ο Γάλλος φιλόσοφος: "Ελεύθερος είναι αυτός που αγωνίζεται για την ελευθερία των άλλων…"

και καθόλου άδικο φυσικά, δεν έχει.

---------------------------------